نامگذاری فولادهای ضدزنگ (استنلس استیل) بر اساس استاندارد AISI – راهنمای کامل
استاندارد AISI (انجمن آهن و فولاد آمریکا) یکی از رایج‌ترین سیستم‌های طبقه‌بندی فولادهای ضدزنگ در جهان است. این سیستم با استفاده از کدهای ۳ رقمی، انواع فولادهای زنگ‌نزن را دسته‌بندی می‌کند. در این مقاله به بررسی نامگذاری AISI برای فولادهای استنلس استیل می‌پردازیم تا به شما در انتخاب صحیح مواد برای پروژه‌های صنعتی، پزشکی و غذایی کمک کنیم.
سیستم نامگذاری AISI برای فولادهای ضدزنگ
کدهای AISI معمولاً از سه رقم تشکیل شده‌اند و گاهی یک حرف پسوند نیز دارند که نشان‌دهنده ویژگی خاصی از فولاد است. رقم اول نشان‌دهنده سری فولاد و دو رقم بعدی شماره شناسایی آلیاژ هستند.
۱. فولادهای ضدزنگ سری ۲۰۰ و ۳۰۰ (آستنیتی)
- مقاومت عالی در برابر خوردگی – غیرمغناطیسی – جوش‌پذیر
- کدها: 2XX و 3XX
- ترکیب اصلی: کروم (۱۶-۲۶%) + نیکل (۶-۲۲%) + کربن کم
| کد AISI | نام رایج | ویژگی‌ها و کاربردها |
|---|---|---|
| ۲۰۱ | فولاد اقتصادی | نیکل کمتر (۴-۶%)، جایگزین ارزان‌تر ۳۰۴ |
| ۳۰۴ | پرکاربردترین نوع | ۱۸% کروم + ۸% نیکل، مناسب صنایع غذایی و پزشکی |
| ۳۱۶ | گرید دریایی | حاوی ۲-۳% مولیبدن، مقاومت عالی در محیط‌های کلریدی |
| ۳۲۱ | تیتانیوم‌دار | مقاوم در برابر حرارت تا ۸۰۰°C، مناسب اگزوز خودرو |
۲. فولادهای ضدزنگ سری ۴۰۰ (فریتی و مارتنزیتی)
- مغناطیسی – مقاومت سایشی بالا – قیمت پایین‌تر
- کدها: 4XX
- ترکیب اصلی: کروم (۱۱-۲۷%) + کربن (۰.۱-۱.۲%)
| کد AISI | نام رایج | ویژگی‌ها و کاربردها |
|---|---|---|
| ۴۱۰ | فولاد مارتنزیتی پایه | سختی بالا پس از عملیات حرارتی، مناسب شیرآلات |
| ۴۲۰ | فولاد جراحی | کربن بالاتر (۰.۱۵-۰.۴%)، کاربرد در چاقو و ابزار پزشکی |
| ۴۳۰ | فولاد فریتی اقتصادی | ۱۶-۱۸% کروم، مناسب لوازم خانگی و دکوراتیو |
۳. فولادهای ضدزنگ سری ۵۰۰ (فریتی کروم‌بالا)
- مقاومت حرارتی عالی – مغناطیسی
- کدها: 5XX
- ترکیب اصلی: کروم (۲۵-۲۷%) + کربن بسیار کم
| کد AISI | ویژگی‌ها | کاربردهای خاص |
|---|---|---|
| ۴۴۶ | مقاومت اکسیداسیون تا ۱۱۰۰°C | کوره‌های صنعتی |
۴. فولادهای ضدزنگ سری ۶۰۰ (رسوب سخت‌شونده)
- ترکیب خواص آستنیتی و مارتنزیتی – استحکام بسیار بالا
- کدها: 6XX
- ترکیب اصلی: کروم + نیکل + افزودنی‌های مس/آلومینیوم
| کد AISI | نام تجاری | کاربردهای ویژه |
|---|---|---|
| ۶۳۰ | 17-4PH | هوافضا، قطعات تحت بار دینامیک |
| ۶۳۵ | 15-5PH | جایگزین ۱۷-۴PH با چقرمگی بهتر |
پسوندهای رایج در نامگذاری AISI
- L (مثال: 304L): کربن بسیار کم (زیر ۰.۰۳%) برای جلوگیری از خوردگی بین دانه‌ای
- H (مثال: 316H): کربن بالاتر برای استحکام در دمای بالا
- N (مثال: 304N): افزودن نیتروژن برای استحکام بیشتر
- Ti/Se/Cb: افزودن تیتانیوم، سلنیوم یا کلمبیوم برای بهبود خاصیت
جدول مقایسه سری‌های اصلی AISI
| سری AISI | ساختار متالورژیکی | مغناطیسی؟ | مقاومت خوردگی | کاربردهای شاخص |
|---|---|---|---|---|
| ۲۰۰/۳۰۰ | آستنیتی | خیر | عالی | صنایع غذایی، دارویی |
| ۴۰۰ | فریتی/مارتنزیتی | بله | متوسط | لوازم خانگی، ابزار |
| ۵۰۰ | فریتی کروم بالا | بله | خوب در دماهای بالا | سیستم‌های حرارتی |
| ۶۰۰ | رسوب سخت‌شونده | بله | بسیار خوب | هوافضا، نظامی |
نتیجه‌گیری: چگونه فولاد ضدزنگ مناسب انتخاب کنیم؟
۱. محیط خورنده؟ → سری ۳۰۰ (۳۱۶ برای محیط‌های کلریدی)
۲. نیاز به سختی؟ → سری ۴۰۰ (۴۲۰ برای ابزار برش)
۳. دمای بالا؟ → سری ۳۲۱ یا ۴۴۶ و 310
۴. استحکام فوق‌العاده؟ → سری ۶۰۰ (۱۷-۴PH)
کلمات کلیدی:
- استاندارد AISI فولاد ضدزنگ
- نامگذاری استنلس استیل AISI
- تفاوت ۳۰۴ و ۳۱۶
- فولاد ضدزنگ مارتنزیتی
- فولاد جراحی ۴۲۰
- معنی پسوند L در 304L
- فولاد رسوب سخت‌شونده 17-4PH
اگر نیاز به مشاوره برای انتخاب گرید مناسب دارید یا سوالی درباره یک کد خاص AISI وجود دارد، در بخش نظرات مطرح کنید!